Een voorbij razende bezorgscooter rukte mij uit mijn dagdroom en overstemde de vrolijke tonen van All I want for Christmas. Ik richtte mijn knipperende ogen weer naar mijn scherm en op hetzelfde moment schoot het woord verübering me te binnen. Ik realiseerde mij dat de arbeidsmarkt in Nederland langzaam aan gegijzeld raakt door zogeheten digi-ondernemers. Zij hebben vaak de ballen verstand van het vakgebied waarin zij opereren maar weten daarentegen als geen ander hoe je over de rug van anderen je zakken kan vullen. Ik bedoel dus niet de doorsnee zzp-er of werknemer. Nee, echte über techies.

Deze moderne ondernemers (onderkruipsels) hebben een manier ontwikkeld waardoor zij als het ware hun potentiële klanten kunnen hypnotiseren via hun digitale fingerspitzengefühl. De online consument trapt er graag in. Voor het fysieke werk worden extern vakmensen gerecruit en mogen in opdracht van de ondernemer de opdracht uitvoeren, vaak tegen een minimum gage. De rest, de échte winst, verdwijnt in de uitgediepte zakken van de entrepreneurs die de digitale fuik hebben opgezet. Deze digitale fuik ziet er voor ons consumenten op de websites uit als vriendelijke service en gemak. Zoals Über, zeg maar. Al zijn er intussen vele anderen die volgens een gelijksoortig recept ondernemen. Sommigen van hen verlaten het verlichte pad, door de roep van nog meer geld, en steken over naar naar de dark side. Zij misbruiken de termen service en gemak om je te lokken. Echter, de veelbelovende woorden zijn kaka waard.

Ik kan het niet ontkennen; mijn kennismaking met Über enkele jaren geleden was zeer positief; snel, goede service en voordelig geprijsd. Maar al gauw werd mij duidelijk dat die vernieuwde taxiservice toch een hoge prijs heeft. Een prijs die wordt betaald door de mensen die het fysieke werk moeten doen. En dat zijn natuurlijk de taxichauffeurs. Die moeten doorgaans flink buffelen voor een mager inkomen. Travis Kalanick echter, de man die het digitale Über netwerk heeft opgezet, is met 6 miljard dollar op zijn internetspaarrekening op zijn zachtst gezegd überrijk te noemen. Nu heb ik helemaal niks tegen rijke mensen, maar loopt het hier nou niet een béétje veel uit de hand?

Sinds kort heeft Über met Über Eat zich ook een plek weten te veroveren in de maaltijden-bezorg-branche. Je weet wel, waar Deliveroo, Thuisbezorgd en Foodora de dienst uitmaken. Stuk voor stuk slimme netwerken a la Über die handig inspelen op het alsmaar luier worden van de bevolking. Waarom zou je immers je vreten gaan afhalen als een student op een lawaaiscooter de kartonnen hap bij je thuis komt brengen, voor een prikkie.

Over bezorgen gesproken. Ik liep laatst langs de snackbar op de hoek en een knul met een Deliveroo jasje aan en helm op kwam net de snackbar uitlopen. Hij droeg een plastic tasje in zijn knuist. De knul kwam bij zijn brommertje en wilde het plastic tasje in de vierkante koffer achterop proppen. Maar daar ging het mis. Flats! Het wiebelige tasje met inhoud viel morsdood neer op de stoeptegels. Onder de helm vandaan klonken woorden die ik niet eerder heb gehoord. De knul pakte het misvormde tasje op van de stoep en frommelde het wat heen en weer alsof hij voelde of er nog leven in zat. De glimmende helm draaide toen heel even mijn kant op. Hierna liep hij foeterend terug de snackbar in. Met dood tasje.

Maar goed, ik dwaal af. Verübering.

Hier in de stad klinken de laatste weken alarmerende kreten van restaurant eigenaren die hun buik vol hebben van Iens. Je weet wel, dat online platform waar je ongegeneerd je gerief kan boeren, en lekker makkelijk, ongestraft, veilig vanachter je laptop, kan afgeven op een hardwerkende kok of serveerster als je weer eens met je verkeerde been uit bed bent gestapt. Amsterdamse restaurateurs zijn niet blij met Iens. Iens heeft namelijk in de smiezen gekregen dat door een verübering door te voeren binnen de organisatie op zeer eenvoudige wijze veel meer geld verdiend kan worden. Et voila, Iens positioneert zichzelf nu als reserveringsmachine. Über handig toch? Hoef je het restaurant niet meer te bellen voor het reserveren van een tafeltje. Want ja, dat was altijd zo’n gedoe (!?) Maar voor niets gaat de zon op. Iens rekent namelijk relatief veel geld voor die simpele reserveringshandeling via haar webiste of app. Met lange tanden pikt het restaurant de rekening voor de via Iens gemaakte reservering op maar kan uit angst om zich uit de markt te prijzen die extra kosten helaas niet doorrekenen. Dus daalt over het geheel gezien de winst per couvert. En minder winst betekent uiteindelijk minder personeel…Voel je ‘m?

De verübering die we doormaken staat in de kinderschoenen maar grijpt als een virus om zich heen. Ben benieuwd hoe lang het zal duren voordat de bezorg-Appie, Albert, zal verdrongen worden door Über-Appie, om maar wat te noemen. Want elke baan of dienst kan in principe verüberd worden. Veel zzp’ers en mensen die in dienst zijn bij een payroller krijgen al een aardig beeld wat hier de prijs van is.

Overigens, de eerder genoemde Über miljardair meneer Kalanick, zat deze week aan tafel met Donald Trump. In diens gouden tempel in New York. Samen met een handjevol andere tech miljardairs. Wat dat te maken heeft met de verübering van de samenleving? Dat is nog niet helder, maar vertrouwen doe ik het niet. Bij Trump staat geld binnenharken, goed-of kwaadschiks, op de eerste, tweede én derde plaats, zo weten we intussen.

Fijne kerst en gezellig uiteinde. Arjan.